Nghi thức xả tang Phật giáo là một trong những nghi lễ vô cùng quan trọng trong Phật giáo, là đánh dấu cho sự kết thúc thời gian “để tang” và có thể giúp người thọ tang đi đến thanh tịnh tâm hồn, hướng đến cuộc sống mới. Nghi thức này thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với người đã khuất, đồng thời cầu mong cho linh hồn người ấy được siêu thoát sớm về nơi an nghỉ. Ở bài viết dưới đây Phật Giáo 60s sẽ giúp các bạn hiểu hơn về nghi thức xả tang Phật giáo.
Nghi thức cúng xả tang là gì?
Thường thì, khi có ai đó trong gia đình qua đời người thân thường tổ chức lễ tang để bày tỏ tình cảm, sự tiếc thương và kỷ niệm về người đã ra đi, không phân biệt độ tuổi. Thời điểm này được gọi là “nghi thức phát tang.”
Sau khi hoàn tất nghi thức tang lễ và thủ tục chôn cất, gia đình và người thân sẽ bước vào giai đoạn “để tang”. Đây là khoảng thời gian dành cho việc tưởng nhớ, bày tỏ lòng tiếc thương và cầu mong cho linh hồn người đã khuất được siêu thoát.
Xả tang là giai đoạn mà gia đình hoàn thành mọi nhiệm vụ và bổn phận để biểu lộ sự tôn trọng và tri ân đối với người đã qua đời. Trong giai đoạn này, người thân sẽ tiến hành một chuỗi các nghi lễ cúng bái, thường được biết đến như “cúng mãn tang.”
Xả tang không chỉ đơn thuần là thông báo cho người thân và bạn bè về việc hoàn thành giai đoạn tang lễ. Đây còn là thời điểm đặc biệt để gia đình, bạn bè và những người thân yêu cùng nhau sẻ chia cảm xúc, ôn lại kỷ niệm và bày tỏ lòng tiếc thương sâu sắc đối với người đã khuất.
Thời gian xả tang là bao lâu?
Thời gian để tang trong nghi thức xả tang phụ thuộc vào mối quan hệ giữa người đã khuất và người thân. Theo truyền thống, có hai hình thức chính là đại tang và tiểu tang:
Đại tang
Trong đại tang thời gian để tang kéo dài, thường là 3 năm trước khi tổ chức tang lễ. Thực tế, nhiều gia đình chỉ tang trong khoảng 27 tháng, có thể do họ tính 9 tháng mang thai là 1 năm vì vậy 3 năm sẽ là 27 tháng. Mặc dù không có căn cứ cụ thể cho việc này và giải thích chỉ dựa trên truyền miệng của người Việt.
Thường thì, đây là thời gian để tang cho những người thân thiết nhất với người đã khuất. Ví dụ như tang cha mẹ ruột, con nuôi của cha mẹ, cô dâu của bên rể hoặc cháu nội đại diện tang ông bà chính thức thay cho cha (nếu cha mất). Do tác động của truyền thống “trọng nam khinh nữ” trong lễ giáo phong kiến, việc tang vợ cho chồng cũng được xem là hình thức đại tang.
Tiểu tang
Thời gian để tang tiểu tang thường ngắn hơn so với đại tang, thường kéo dài tối đa là một năm và được chia thành 4 cấp như sau:
Kỷ niệm: Đây là thời gian để tang trong một năm. Những người được tang trong khoảng thời gian này thường là cha mẹ để tang con trai, con dâu, con gái chưa lấy chồng và con rể để tang cha mẹ vợ.
Đại công: Thời gian để tang trong đại công ngắn hơn so với người già, nhóm này sẽ để tang trong khoảng 9 tháng. Cụ thể, cha mẹ để tang con dâu thứ, con gái sau khi lấy chồng, anh em họ để tang nhau và anh chị em kết hôn để tang người đã khuất.
Tiểu công: Sau 5 tháng từ khi mất, có thể tổ chức tang lễ thường là con cái để tang cha dượng, anh chị em kết hôn để tang cha mẹ,…
Tima: Đây là hình thức để tang ít nhất chỉ 3 tháng sau tang lễ. Cha mẹ để tang con rể thường xuyên, cùng với con cháu, cô dì, chú bác để tang nhau…
Những điều kiêng kỵ cần biết khi thực hiện nghi thức cúng xả tang
Hạn chế mở cửa hàng mới hoặc kinh doanh: Việc khởi đầu công việc mới hoặc mở cửa hàng trong thời gian tang thường không được khuyến khích. Mục đích của việc này là để gia đình có thể tập trung vào việc tưởng nhớ người đã khuất và hoàn thành các thủ tục tang lễ một cách trọn vẹn nhất.
Tránh đầu tư hoặc ký kết hợp đồng mới: Theo quan niệm, việc đầu tư hay ký kết hợp đồng mới trong giai đoạn này có thể dẫn đến những rủi ro, thất bại không mong muốn.
Hạn chế tham gia lễ tân gia hoặc chuyển nhà: Gia đình nên tránh việc tham dự các buổi tân gia hoặc di chuyển đến nhà mới trước khi hoàn thành nghi thức cúng xả tang. Việc này thể hiện sự tôn trọng đối với lễ tang và người đã khuất, đồng thời tạo điều kiện cho gia đình có thời gian để ổn định tinh thần và hoàn tất các thủ tục cần thiết.
Tránh tổ chức đám cưới: Cưới xin là một sự kiện trọng đại và mang ý nghĩa hạnh phúc. Tuy nhiên, trong giai đoạn để tang, gia đình nên hạn chế tổ chức đám cưới để thể hiện sự tôn trọng đối với người đã khuất và tránh mang đến những điều không may mắn cho cuộc sống hôn nhân sau này.
Nghi thức xả tang Phật giáo
Khi trở về nhà hoặc chùa, người ta thường thắp hương để tôn vinh linh hồn. Truyền thống xưa kia là phải thiết lập một bàn thờ riêng trong hai năm hoặc tối thiểu là 100 ngày trước khi nhập vào bàn thờ chung với tổ tiên. Ngoài ra, còn có các lễ như lễ đề phan vị, lễ đề thần chú và lễ khai môn (mở cửa mã): sau khi chôn ba ngày sau tổ chức lễ khai môn để linh hồn được phép đi vào ra.
Trong quá khứ, vấn đề về tang chế được coi là rất quan trọng và việc xác định rõ ràng cách thức và thời gian để tang đã được ghi lại trong sách Thọ Mai. Do đó, đã có nhiều lễ xã tang vào các thời điểm như: bách nhật, một năm, hai năm, ba năm…
Trong nghi thức xả tang Phật giáo, có những điểm chính như sau:
Sái tịnh: Người thọ tang quỳ trước bàn linh, Gia trì sư rãi nước Cam Lồ lấy kéo cắt tượng trưng đồ tang hoặc lấy khăn tang xuống.
Xướng: Ngũ phục chi nhơn, cát tựu trừ phục.
Tán hay tụng:
Giải kết, giải kết, giải oan kết,
Giải liễu tiền sanh an hòa hiệp,
Tẩy tâm địch lự phát kiền thành
Cung đối án tiền cầu giải kết.
Nam mô giải oan kết Bồ Tát (3 lần)
Kết luận
Qua những chia sẻ trên về cách cúng xả tang, đó là một cách để nhớ về người đã khuất và cũng là một cách để tỏ lòng biết ơn và tôn trọng đối với hành trình tâm linh mà họ đã trải qua. Phật giáo 60s mong rằng bạn đã hiểu về những thông tin trên.
