Giỗ đầu hay còn gọi là tiểu tường là một nghi lễ quan trọng trong văn hóa tang lễ Việt Nam. Đây là ngày tưởng nhớ một năm ngày mất của người thân, mang ý nghĩa thể hiện lòng hiếu thảo và sự tiếc thương của con cháu đối với người đã khuất. Tuy nhiên, nghi thức cúng giỗ theo Phật Giáo có thể có sự khác biệt tùy theo quan niệm tín ngưỡng và tôn giáo. Trong bài viết này, Phật Giáo 60s sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghi thức cúng giỗ theo Phật Giáo.
Đạo Phật về sự sinh và tử
Theo quan niệm của Phật giáo, Phật tử không coi bàn thờ gia tiên là “nơi ở, nơi trú ngụ” của ông bà, tổ tiên, hay những người thân đã qua đời như quan niệm tín ngưỡng dân gian. Bàn thờ gia tiên được lập nên để tưởng niệm công ơn sinh thành, tượng trưng cho cội nguồn huyết thống, con người sống phải có tổ có tông. Việc thờ cúng ông bà tổ tiên thể hiện tấm lòng hiếu thảo, ghi nhớ công ơn và hoài nguyện đền đáp ơn nghĩa sâu nặng. Điều này đã hình thành và tôn vinh truyền thống hiếu đạo quý báu của người Phật tử.
Quan niệm chung của Phật giáo là sau khi con người mất đi, họ không hoàn toàn biến mất, mà chỉ là trạng thái biến dạng của nghiệp thức. Khi thể xác phân hủy, tâm thức qua nghiệp tiếp tục dẫn dắt họ tìm về cảnh giới tương ứng. Vì vậy, khi con người chưa đạt tới cảnh giới giải thoát, họ sẽ tiếp tục luân hồi trong vòng sinh tử. Về sự sinh và tử này, Phật giáo có hai quan điểm: một là tái sinh tức thời và hai là tái sinh giai đoạn chuyển tiếp, tùy thuộc vào nghiệp lực của mỗi người.
Trong quan điểm tái sinh tức thời, quá trình này chỉ xảy ra trong một khoảnh khắc như làn sóng điện trong không gian, không để trống bất kỳ khoảnh khắc nào. Sự sinh tử theo quan niệm này diễn ra rất nhanh chóng và liên tục.
Còn về quan niệm tái sinh giai đoạn chuyển tiếp, con người mang dạng “thân trung ấm” lưu lại trong một khoảng thời gian là bảy tuần lễ. Thông thường thời gian thọ sanh là bảy ngày, nhưng cũng có thể lưu lại lâu hơn do sở duyên chưa thích hợp.
Việc thờ cúng ông bà tổ tiên, tổ chức cúng đám giỗ đầu hay các lễ cúng sau này là những truyền thống, phong tục tốt đẹp của người Việt Nam và các nước châu Á. Khi đạo Phật kết hợp và giao thoa với các tín ngưỡng địa phương, nó được duy trì trong đời sống tâm linh của Phật tử từ xa xưa đến nay. Khi đó, việc thờ cúng ông bà tổ tiên cũng mang một cái nhìn mới, đa văn hóa và phù hợp với truyền thống dân tộc, đồng thời phản ánh quan niệm của Phật giáo.
Nghi thức cúng giỗ theo phật giáo
Trong văn hóa tín ngưỡng tâm linh của người Việt, cúng giỗ đầu đóng vai trò rất quan trọng. Đây không chỉ là cách thể hiện sự tưởng nhớ mà còn là việc nhắc nhở con cháu tiếp tục truyền thống biết ơn đối với bậc sinh thành.
Phật tử có thể tổ chức giỗ đầu tại nhà hoặc tại chùa với mục đích tưởng niệm, không nhất thiết phải cầu siêu dâng sớ hay đốt vàng mã. Bởi lẽ, tin chắc rằng người thân đã khuất đã lên cõi Tịnh hay tái sanh làm người từ lúc mới nhắm mắt lìa đời.
Nếu có điều kiện, tổ chức giỗ đầu tại chùa được coi là tốt nhất. Đầu tiên, đây là một dịp duyên lành giữa thân nhân và người đã mất với nhà Phật. Đây là cơ hội để con cháu, họ hàng, anh em tiếp cận với các vị Sư, từ đó tìm hiểu thêm về đạo Phật. Bên cạnh đó, người thân đã qua đời cũng có thể tạo phước qua việc cúng dường Tam Bảo giúp nhà chùa có thể ấn tống kinh sách và phổ biến Phật pháp rộng rãi.
Chuẩn bị mâm lễ như thế nào?
Trong tội sát sinh, kinh Phật nói rằng việc tự mình giết, vui mừng khi thấy người khác giết, tất cả đều liên quan đến tội sát sinh. Việc cúng giỗ có ảnh hưởng lớn đến vong linh người đã khuất và cũng mang ý nghĩa quan trọng đối với người sống. Do đó, trong ngày này, gia đình tránh sát sinh và giết hại con vật.
Thay vào đó, Phật tử nên thực hiện các hành động thiện lành, như dâng cúng cỗ chay, tổ chức tụng kinh niệm Phật. Đồng thời, phóng sinh để hồi hướng công đức và cầu cho vong linh người đã khuất được tăng phước. Gia đình chỉ cần sử dụng nhang đèn, hoa quả tươi và một ít hương thơm để bày tỏ lòng thành kính và nhớ thương.
Việc cúng giỗ cho người đã khuất cần được thực hiện với tâm thức trong sạch của người thân, từ lòng biết ơn của con cháu đối với gia tiên, tiền bối. Phật tử nên sử dụng sự giác ngộ của mình để hành động theo đúng giáo lý và lời dạy của Phật. Từ đó, thực hiện nghi thức cúng giỗ đầu theo Phật giáo để tưởng nhớ người đã khuất giúp họ được lợi ích, an lành và hạnh phúc ở thế giới bên kia.
Lời kết
Như vậy, nghi thức cúng giỗ theo Phật Giáo mang ý nghĩa tưởng nhớ người đã khuất và hồi hướng phước cho họ. Nghi thức cúng giỗ được thực hiện một cách trang nghiêm, thanh tịnh, thể hiện sự tôn kính đối với Phật pháp. Qua bài viết này, hy vọng quý bạn đọc đã có thêm hiểu biết về nghi thức cúng giỗ theo Phật Giáo và có thể thực hiện nghi lễ này một cách đúng đắn và ý nghĩa.
